Hoe kun je zien of je kerstboom wel een echte Nordmann is?

Een van de duurste kerstbomen is de Nordmannspar. Voordelen van de Nordmann zijn:

• Houdt de naalden lang vast
• Ruikt lekker (maar daar is hij niet de enige in)
• Steekt niet

Daarom kopen mensen steeds vaker een Nordmann voor in de kamer.

Maar hoe weet je nu dat de verkoper je niet de verkeerde kerstboom verkoopt?  Wel nu, de Nordmann is een Zilverspar en kun je makkelijk herkennen aan:

• Geen scherpe naalden, maar juist platte meestal stompe naalden. Dus pak een tak met naalden zacht vast en voel of de naalden steken.
• De onderkant van de naalden hebben twee witte strepen. Dus til een tak op en check onder de naalden. 
• Wanneer je de naalden flink wrijft ruiken ze heerlijk naar de schil van Sinaasappel
• Naalden zitten met ronde "napjes' vast aan de twijgen. Als je er een of twee van de tak aftrekt laten ze los en het uiteinde van de naald is een klein rondje

Platte naalden en twee witte strepen onder

Normann: naalden top geeft inkeping

Tips om de naalden goed aan de boom te houden: zet de boom onder in het water. Vooral als hij een kluit heeft.

Meer weten waarom een Nordmann zo duur is? Kijk deze aflevering van de rekenkamer op youtube.

Bergden in het wild: op de alp in Italie: Pinus mugo

Fantastisch wat je soms zomaar op vakantie tegenkomt. Je hebt de Bergden vast wel een gezien in Nederland in een voortuintje.  Een dennenboompje meestal tot heuphoogte of hoogstens tot ooghoogte. Eigenlijk een struik.

Ik kwam hem in het wild tegen vorig jaar op een alpenpas tussen Zwitserland en Italië: de San Bernadinopas.

Deze alpenpas ligt hoger dan de boomgrens: er groeien dus geen bomen omdat het te hoog daarvoor is. Met name de droogte op deze hoogte zorgt ervoor dat bomen niet meer kunnen groeien.

Boven de boomgrens groeien alleen nog maar struiken en nog hoger alleen maar lage planten. Veel boomfamilies hebben enkele soorten die daar als struikvorm nog groeien.
De bergden uit de familie Dennen groeit in het wild precies waar grotere dennen en sparren niet meer kunnen groeien.

De groene vlekken links van de auto zijn struwelen met bergden.

De Bergden groeit daar niet als boom, maar als een soort kruipende struik die met een aantal struiken eencstruweel vormt.

Naarmate je lager komt neemt de bedekking toe en uiteindelijk op zekere hoogte komen er kleine en dan grotere bomen die de bergden verdrukken.


In juli/augustus is de bloei geweest en de bovenste foto laat de bevruchte vrouwelijke bloem zien die de dennenappel wordt. In het begin is die rood dus. De appel van de Bergden heeft kleine stekels zoals je onder kunt zien. Onderstaand een serie foto's.

Altijd leuk zo'n onverwacht vakantie extraatje toch?

Welke sierkers (prunus serrulata) zoeken we? Help!

Het is guur buiten, maar we negeren dat gewoon en beginnen met een lente onderwerp. Want welke boomsoort bloeit als een van de eerste massaal en mooi? 

Juist! Sierkers of Prunus Serrulata. Voor mijn huis mogen we ieder jaar weer genieten van deze schitterende bloemenzee, die een heleboel bijen en hommels blij maakt. De enige bloemen die eerder zijn zijn van het longkruid.

Ik heb uw boomkundige hulp nodig, want ik ben op zoek naar de juiste variëteit. Na jaren alleen Prunus kappen komen er nu weer Prunussen bij, nadat we met de wijk deze als beeldbepalend hebben benoemd in onze wijk groen-visie.
De Prunussen op de foto zijn nu rond de 40 jaar oud en sommige moeten dus vervangen omdat ze al gekapt zijn of paddestoelen hebben. Maar de vraag is nu: welke Prunus Serrulata is dit??

Welke aanwijzingen hebben we?

1. De foto's natuurlijk. Kijk maar hieronder naar de bloemen. En op de foto boven naar de hoogte van de bomen. 
2. De bloeitijd is extreem vroeg. In 2011 bloeide ze rond 20 maart al, (dan gaan we dit jaar dus niet halen, de knoppen zijn nog niet eens dik) en in 2010 eerste week april.
3. Er zijn afgelopen jaren hier en daar Prunussen bij geplaatst, maar die bloeien echt een volle twee weken later. 

De Prunussen zijn recent zijn bijgeplant zijn Prunus serrulata "pink perfection" en volgens "Van de Berk over bomen" is dat toch een van de eerste sierkersen die bloeit. Maar ze bloeien dus twee weken na deze oude kersen.

Hier nog een foto van de bloemen aan de takken. Wellicht is hiermee determinatie mogelijk?

Wellichtzijn de oude kersen toch ook Prunus serrulata "pink perfection", maar bloeien deze sierkersen als ze jong zijn minder vroeg dan oudere bomen? Of is het een andere variëteit?

Ik ben erg benieuwd naar jullie input! Dan kunnen we zorgen dat de gemeente de juiste soort plant.


De enige andere struik die vroeg is met bloeien en in grote getale is te zien het onderstaande krentenboompje. Maar toch wat later dan de sierkers.

Moord op de honingbij, weg met het CTGB

Als de bioloog achter de website bomengids.nl  ben ik begaan met de natuur waar wij deel van uitmaken. Ik ben echter ook natuurwetenschappelijk milieukundige en dat is bij dit verhaal over pesticiden en bijen wel relevant.


Zelden ben ik zo kwaad geweest als na het kijken van Moord op de honingbij Zembla op 25-01-2013. Kijk eens naar deze uitzending en ga dan deze blog verder lezen.

Honingbijen zijn onmisbaar voor de bestuiving van planten en dus ook voor een grote groep bomen. Maar niet alleen is dat relevant. Welke andere insecten worden omgelegd door het gif dat de relevante Nederlandse falende overheidsorganen geen probleem vinden (tot gisteren gelukkig, want de tweede kamer heeft actie genomen, maar wel 4 jaar te laat en alleen in dit specifieke gif-dossier).

Bomengids.nl roept de politiek op schoon schip te maken, de schuldige overheidsorganen onder de loep te nemen en vervolgens zo te hervormen dat besluitvorming over gif openbaar en aanvechtbaar wordt.


Is Groenlinks op zoek naar zijn roots: nou doe hier dan iets aan graag. Het kwaad huist hier in Nederland (ie werkwijze CTGB).

Welke actie stel ik voor:

1. Doe met de tweede kamer een grondig onderzoek hoe het kan dat het ministerie en CTGB de de door rest van de wereld overduidelijke schade van een groep pesticiden zijn blijven ontkennen. Mijn onderstaand relaas geeft weer dat ik geloof dat er structurele hele foute ingredienten in de huidige werkwijze zitten
2. Verander vervolgens die werkwijze (of liever vervang het CTGB):
1. Onderzoeken moeten openbaar zijn.
2. Wellicht moeten onderzoeken herhaald worden door onafhankelijke instituten
3. Het moet mogelijk zijn dat derden resultaten van onderzoeken aanvechten
4. Wanneer EU of USA autoriteiten die relevant zijn, of andere onderzoeken nieuw licht op toegelaten middelen werpen moet her-beoordeling snel plaats kunnen vinden

Waarom heeft het Zembla me zo kwaad gemaakt?


In het kort is het verhaal zo: het is al sinds 2006 bekend dat de honingbijen uitsterven op een vreselijke manier (Colony collapse disorder, CCD). Tijden lang is gezocht naar oorzaken. Sinds 2009 wordt er gepubliceerd dat persticiden een mogelijke oorzaak zijn.


In Nederland echter hebben we een rare club die gaat over het wel/niet toelaten van bestrijdingsmiddelen en dat heet het CTGB ( College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb)). Ik noem die club raar omdat haar werkwijze onfris riekt.

Hoe beslist het CTGB namelijk of een bestrijdingmiddel mag worden verkocht:

1. Op basis van onderzoeken van producenten van bestrijdingsmiddelen
2. Deze onderzoeken zijn NIET openbaar en kunnen dus niet beoordeeld worden door derden

Hmm, is dat een goede manier om de volksgezondheid te bewaken?

Kijk een een naar deze clip van TED : What doctors don't know about the drugs they prescribe.
Wat betekent dat voor de werkwijze van het CTGB denk je? Dat betekent dat het CTGB alleen kijkt naar de onderzoeken die bewijzen dat een middel geen kwaad kan, maar dat ze de andere onderzoeken nooit zullen krijgen.

Nu zou een CTGB natuurlijk tegen alle verwachtingen in goed kunnen functioneren. Dat is niet onmogelijk, niet waar. Maar wat vertelt het bijenverhaal van Zembla ons:

1. Er is vanaf 2009 veel bewijs dat pesticiden bijen doden en CCD (mede of alleen) veroorzaken
2. Nederlandse onderzoekers van de WUR, door het ministerie geciteerd vinden van niet
3. De genoemde pesticiden zijn toegelaten. En dat zijn ze dus nog steeds.

Wat betekent dit nu voor de veiligheid van burgers van Nederland en de natuur in Nederland?

1. Het CTGB heeft gedisfunctioneerd in het geval van CCD
2. Gevolgen van CCD zijn desastreus voor de economie. Zelfs de Rabobank ziet dat, toch geen anti-agrariers bank.
3. De werkwijze van het CTGB is niet te controleren door de pers of onafhankelijke clubs
4. De werkwijze van de CTGB zal logischerwijs slechte resultaten opleveren, die beïnvloed zullen zijn door het directe belang van producenten
5. De werkwijze van het CTGB, het officiële orgaan dat in Nederland beslist over het toelaten van vergif is structureel corrupt en het is nu bewezen dat dit heeft geleid tot het toelaten van een vergif dat de landbouw ernstige schade toebrengt. Corruptie betekent niet perse dat je direct geld aanneemt als je het mij vraagt. Het betekent ook dansen naar de pijpen van het geld en het algemeen belang niet dienen daardoor.

Ergo, de kansen zijn dus ook levensgroot dat er legio meer middelen op de markt zijn die schadelijk zijn, voor mensen of natuur, maar waarvan dat niet bewezen is.

 Het CTGB is een relict uit een maatschappij van vroeger. Het is hoog tijd dat we iets beters bedenken in Nederland om onszelf tegen gif te beschermen,

@Staatsbosbeheer moet kappen! Of niet?

Nee dit is geen blogstuk tegen kappen in bossen, in tegendeel. Ik ben blij dat er in de Nederlandse bossen wordt gekapt nu het winter is.
Tijdens de zomer en lente is het kappen van bomen in Nederland niet toegestaan omdat er dan dieren verstoort worden, bijvoorbeeld broedende vogels. Daarom wordt er juist in de winter gekapt in bossen. Boskap heeft wel iets triests vind ik, omdat er levende bomen worden doodgemaakt. Maar het is ook iets prachtigs om in de opeenvolgende jaren te zien hoe juist open plekken weer kansen bieden aan zaden om te ontkiemen. Juist bij mooi en slim kappen wordt het bos weer spannend en minder monotoon.
En als je nu het bos in gaat ruikt het vers gekapte hout ook heerlijk. En de doorsnede van het hout bied nu even de kans te kijken hoe oud die bomen eigenlijk waren: totdat de stammen worden afgevoerd de komende weken.

Hoe oud is deze?

Beheer van een bos is niet te vergelijken met beheer van bomen in tuinen of in de stad. Bossen zijn complexe ecosystemen en zijn veel meer dan alleen losse bomen. De manier waarop bossen op elkaar aansluiten, de hoeveelheid bomen per oppervlakte, de boomsoort verdeling en zo verder zijn allemaal onderscheidende aspecten van een bos als natuursysteem.

Juist nu in de winter is het dus tijd om bomen te oogsten. En daar zijn de natuurbeheerders dan ook mee bezig in de herfst en wintermaanden. De vraag daarbij  is wel hoe die oogst plaatsvindt. Juist de keuze van welke bomen blijven en welke worden gekapt bepaalt hoe het bos er in het groeiseizoen op zal reageren.

Natuurlijk gebeurd houtoogst al lang niet meer met de hand, maar met machines. Eerst komt er een boomkapmachine (harvester): zie deze aflevering van klokhuis hoe dat werkt. 

Hoe heet deze machine eigenlijk?

Na het kappen komt er een andere machine die de boomstammen ophaalt en op die mooie stapeltjes legt. Zie hierboven. Wie weet hoe zo'n ding heet?

Maar dus juist de keuze welke bomen blijven en welke weggaan bepaalt hoe het bos reageert in het volgende seizoen. Want waar straks het licht komt bepaalt wat er daarna gebeurd

Resultaat is gaten in het kroondak en dus licht

En na een paar jaar zie je op zo'n plek dus dit --> (in een bos met naaldbomen dan). Een mooi frisgroen scherm van jonge bomen. Natuurlijk gekiemd en vaak met meer soorten gemengd. Naaldbomen die hier goed kiemen zijn natuurlijk de meest voorkomende boomsoort Grove den, maar ook sparren zoals de Douglas en de Hemlock. Douglas komt veel meer voor dan Hemlock en brengt trouwens ook veel meer geld op als gekapte boom.

In een naaldbos dat ook recreatief aantrekkelijk mag zijn doen beheerders er goed aan zogenaamde "laantjes" weg te kappen in monotone stukken bos. Dus eigenlijk een straatje van volwassen 2 bomen breed wegkappen in een boomvlak. Liefst een kronkelend laantje. Ik weet niet of bosbeheerders dat expres zo hebben bedacht, maar het effect os prachtig. Na een kaar of twee zie je op die plaatsen groene schermen van jonge bomen. Voor de recreant maken juist doorkijkjes en besloten groen het bos aantrekkelijk. Bovendien krijg je zo ook meer reeen omdat de dekking in het bos toeneemt.
Bij Malden/Groesbeek rond het zweefvliegveld is dit beheer met succes toegepast. 

Het bos saai in de winter? Echt niet! Ik nodig iedereen graag uit  snel naar buiten te gaan! En ruik het hout, nu kan het! 

Hemlockspar: kleine hangende kegeltjes. Ook altijd op de grond te vinden rond een Hemlock.

Welke nieuwe boom raad u aan: poll!

De lezers van Bomengids.nl zijn vaak boomliefhebbers, natuurliefhebbers en soms zelfs professionals in het bos of met bomen en tuinen.

Het is nu tijd om bomen te planten voor het volgende seizoen. Dus helpt u onze lezers eens een handje: welke boomsoort kunt u aanraden om aan te planten? 

 Ik heb zelf een poll gemaakt met een paar soorten, maar wees zo vrij om hier, of op facebook uw aanbevelingen te doen! Mijn bedoeling is om mensen een nu net even mooiere boom te adviseren als wat het tuincentrum op de hoek voorradig heeft, zodat onze tuinen wat minder saai worden.

Welke bomen stel ik voor:

1. Slangenbast Esdoorn. Niet heel bekend en dat is volkomen misplaatst. Deze boom heeft een prachtige bast, mooi gevormde bladeren en wordt niet heel snel heel groot. Bovendien wordt het blad in de herfst erg mooi geel. Ik zet deze dus op 1! Er zijn hier meerdere soorten: Acer Rufinerve, Acer Capilles, Acer Pensylvanicum
2. Appelboom. Natuurlijk is niks zo heerlijk als eigen appels. En dat kan heel goed met een eigen appelboom in de tuin. Kies een kleine soort voor de kleine tuin, en een paar bomen bij een grote tuin. Zorg wel dat ze elkaar kunnen bestuiven, door de juiste soortenmix te nemen. Pas op dat je vaak de beste bomen niet bij elk tuincentrum kunt kopen, dus zoek even verder. Wie kan de lezers aanraden wat te nemen? 
3. Kerseboom. Zelfde hier. Ik zoek al tijden naar een soort die in Nederland veel en lekkere donkere kersen geeft op klei. Wie kan iets aanraden?
4. Prieel-iep Een kleinere boom met een mooie vorm?  Een bol-boom kan maar is ondertussen wel heeeel erg afgezaagd en doorsneu. Neem dus eens iets ander: een prieel-iep   of  Ulmus "Camperdownii"                                                                  
5. Christusdoorn sunburst. Niet erg hard groeiende boom met aan de top van de takken steeds iets gelere bladeren. Het lijkt net alsof steeds de zon erop schijnt. Verder is dit een ideale schaduwboom (om in de schadus te zitten eronder?). Latijnse naam is Gleditsia triacanthos ´Sunburst´

 Maar kies gerust een andere boom natuurlijk!

Bomensnoei in het najaar: kijk meteen hoe oud de boom is!

Wanneer de temperaturen niet meer zomers zijn is het een goede tijd om bomen te snoeien. Geen bewoonde nesten in de boom en infectie is ook minder waarschijnlijk dan wanneer je in de zomer zou snoeien.

Bij ons in de wijk (Weezenhof Nijmegen) worden nu de bomen gesnoeid in opdracht van de gemeente. Altijd leuk om eens te vragen waarom ze nu juist die ene tak weghalen en die andere niet.



Onderstaande acties zijn uitgevoerd door Pendula boomzorg  vertelde de vriendelijke boomverzorger. Zoals je ziet wordt er niet geklommen maar ging dit "the lazy way" (met een hoogwerker).  Werkte natuurlijk wel snel.

De kers die hier wordt  aanpakt is bijna dood en de takken worden weggehaald. Eerst altijd de zijtakken en dan stukje voor stukje de tak wegzagen.





 Dan het onderste stukje. Vervolgens verder naar de volgende tak.

Ik vraag me wel af of het met deze boom nog wat wordt, ik vrees eigenlijk dat hij helemaal weg gaat volgend jaar. Waarom hij het slecht doet is onduidelijk. Misschien omdat hij half met zijn wortels in een stuk altijd drassige klei staat?

Wanneer er is gezaagd is altijd een leuk moment om de leeftijd van de boom te bepalen. Er komen takken af en in dit geval ook een stuk stam Laten we eens kijken.

Nog best lastig om die ringen te tellen. Deze wijk is uit 1972 en de tak zit op een meter of twee hoogte. Kan dat kloppen? Of staat deze boom er al veel langer?

Vakantie inspiratie: Monsterboom in the UK Fredville oak

Vorig jaar waren we op vakantie in Zuid Engeland: via de mooiste boom-belevenissen hoop ik alvast wat vakantie inspiratie te delen. We waren dus in Nonington, Fredville park.

Na al die supergrote en hele oude bomen in het bomenpark in Nonington hadden we nog steeds niet de prijsboom gezien waar we eigenlijk voor waren gekomen: de Fredville oak. Eigenlijk dachten we steeds al van "die boom daar is zo groot, die moet het wel zijn". Maar steeds was het een tamme kastanje.

Na wat vragen bleek de grote eik, de "Fredville Oak" in een particuliere tuin te staan. We hebben aangebeld , maar er was niemand thuis. Hopelijk volgt er nu geen internationaal opsporingsbericht maar we zijn de tuin ingegaan op zoek naar de eik.

Toen we hem vonden werden we wel even stil. Kijk maar.

Fredville oak: 500 jaar?

Hier si het nog moeilijk te zien hoe groot hij wel is. Maar  kijk eens hier (meisje van 5 jaar oud)

Monster tree

Opvallende rare half afgeknakte takken?

Het mooie aan zo'n boom is denk ik een vergelijkbaar gevoel dat je krijgt bij een berg: het maakt je zo nietig. Mensen worden 100 jaar, maar dit wezen is 5 keer zo oud. Deze stond er dus al rond 1600.

Als je de smaak te pakken krijg zoek op internet naar oude en grote bomen bij je vakantieadres in de buurt. Ancient tree hunt laat zien waar je oude bomen kunt vinden in the UK.

Vakantie inspiratie, grote oude #bomen in Zuid UK (Fredville Oak)

Vorig jaar waren we in de UK op vakantie. Een van de plaatsen waar je honderden jaren oude en ook beroemde levende wezens kunt ontmoeten (bomen dus) is Zuid  Engeland.

We waren op zoek naar de grootste oude Eik in the UK. Maar voordat we die vonden kwamen langs een hele grote verzameling reuzen van oude bomen. Het leek een gewoon landweggetje.

Gate to ancient tree country in Nonington / Fredville UK. Maar kijk eens goed naar die stammen!

Maar als je goed keek was er langs de weg al een hint. 

De eerste boom was een steenoude Esdoorn. Ooit waarschijnlijk door de blksem doormidden gegaan? Daarna in ieder geval opgevreten door schimmels en insekten..

Dan zo gewoon in het gras een eik. Kijk eens naar de omvang! 

Twee zussen? Welke soort boom is dat?

Die draaiing met de diepte van de ribbels en de omvang moet wel een tamme kastanje zijn.

Vanuit de verte een paddestoelvorm

Maar kijk eens naar die prachtige stam.

Das echt wel een paar kuub hout! En het leeft. Hoe oud zou die wel niet zijn?

Zomaar een steeneik erbij. Kan in Zuid Engeland. Is in Nederland te koud.

Morgen komt die dan: de Fredville Oak, want die zochten we, maar hadden we nog niet gevonden.

mooi mooi mooi hout in the UK

Vorig jaar heeft ons gezin gekampeerd in zuid UK: kings forest. Een soort Staatsbosbeheer camping met loslopende paarden. In the UK zijn veel meer oude bomen dan in ons kikkerland. Een aantal ervan hebben we bezocht. Komende dagen zal ik een aantal blogposts hieraan wijden.
Ideetje voor een last minute kampeer vakantie?

Oud hout

Na de bladeren komen de rupsen

Wie weet welke soort dit is?

Rupsennest in Lijsterbes

De lente is gevorderd, de bladeren zijn uitgevouwen en aan het groeien. Nu er genoeg te eten is komen de rupsen uit de eitjes en beginnen blad te eten.  Vorig jaar waren er extreem veel rupsen, vooral op de eiken, die bijna al hun blad verloren. Dit jaar lijkt het een stuk minder te zijn, maar wellicht is het te vroeg om dat te weten.

Wanneer je in het bos loopt en je ziet omgerolde bladeren,  of bladeren met gaten, ga eens op zoek en je zult vinden. Je kunt er een puzzel van maken en thuis nazoeken welke soort vlinder het kan zijn.
Dat kan bijvoorbeeld hier bij vlindernet.

Deze hangen ook aan draadjes

Die heeft al wat bladeren op.

Daarom heet het stuifmeel: dennen bloeien

Dennen verspreiden stuifmeel via de wind. Zie hier waarom het stuifmeel heet.

Het gaat hier om de Zwarte den trouwens. 

Zwarte den heeft een rechte stam bovenaan, niet lichtbruin

De Zwarte den bloeit nu, de Grove den is iets later. Allebei komen ze heel veel voor in Nederland.   Maar de Grove den is de meest algemene den in het bos hier.

Mannelijke bloemen: net wormen toch? Dat is anders bij de Grove den, onder.

Vrouwelijke bloemen zwarte den. Over een jaar zijn dit groene kegels en over twee jaar komen er jonkies uit (zaden dus)

Vrouwelijke bloemen Grove den

Mannelijke bloemen Grove den: heel anders, niks wormen