zondag 30 oktober 2011

Opvallend in de herfst: Parrotia persica / Perzische papagaaiboom (familie amberboom)

In Malden viel mij een boom op door zijn gele kleur. Van een afstand leek hij een beetje op een Beuk, maar toch anders.

Lage brede boom
Stam lijkt op een plataan: camoeflage-kleuren
Blad lijkt wat op een Els
Deze boom heb ik nog niet eerder gezien. Blad lijkt op een els, maar de stam op een Plataan. Beetje lage brede boom.

zwarte spitse knop, blad op steeltje met een trap

Mooie details bij de bladeren: spitse lange zwarte knoppen en de bladeren zitten op een  steeltje dat op een trap lijkt.

Mijn Tirion handboek bomen houdt het op een Parriotia persica. Familie van de Amberboom. Dus vrij vertaald Perzische papagaai boom? 
Op bomengids.nl staat hij nog niet!

donderdag 27 oktober 2011

Even over Amerikaanse kreeften in Nederland, sorry (IAS)

Sorry, dit gaat niet over bomen ik weet het. Maar er komt zoveel nieuws langs over kreeften dat ik toch even wat wilde bijeenzetten. Bovendien gaat het over invasieve exoten (#IAS staat voor invasive alien species = goede zoekterm voor twitter). En dat speelt ook bij bomen. Daar gaat het soms wat langzamer, maar we gaan deze eeuw nog wel wat meemaken denk ik zo.


Aanleiding iemand uit onze wijk Weezenhof (Nijmegen, Nederland) die een kreeft had gevangen, zie de film Een Amerikaanse kreeft blijkbaar. Op de site natuurbericht staat uitgelegd dat deze soort Europese soorten zoals salamanders en kikkers eet en dat de Europese soorten hierdoor in gevaar kunnen komen.
De Europese rivierkreeft is blijkbaar zo goed als uitgestorven door een schimmelziekte (hee, dat lijkt wel op wat er gebeurd met boomsoorten in de USA: een schimmel door exoten binnengebracht roeit een inheemse soort uit). De open niche wordt in dit geval dan blijkbaar snel ingenomen. Geholpen door mensen die beesten en bomen importeren. Ongetwijfeld ook steeds meer geholpen door klimaatverandering die de inheemse soorten significant gaat verzwakken.

Deze week kwam er op twitter ook weer heel wat langs aan informatie:
Schrik echter niet van die foto's: het gaat om een beest van 12 centimeter!

Er wordt moord en brand geschreeuwd over de gevolgen en soms is dat ook zeker gegrond. In het geval van de gevlekte Amerikaanse rivierkreeft lijkt me dat wel overdreven op het eerste gezicht.

We zullen er aan gaan wennen denk ik. In bomenland voorspel ik dat er binnen 15 jaar minstens een majeure Nederlandse soort zal uitvallen door een schimmel/insekt invasie. De Zomereik staat helaas bovenaan op het lijstje.

woensdag 26 oktober 2011

Herfst, herfst, kleur kleur

Weinig woorden. Alleen maar kleur en kleur. Klik op een foto, dan worden ze groter!

Kers rood

Esdoorn

Gekke es, meeste zijn groen

Groene bus (gas), oranje gele Amerikaanse eik

Amberboom.

Kers

Zwarte noot

Amerikaanse eiken (rechts), Amberboom links

Amberboom

Kers

Es (zo groen zijn er veel nog)

Kers met Amerikaanse eik erachter

Kersen

Esdoorn

Neem en hap en je gaat vliegen (niet doen hoor!)

Smalbladige es

Colchische esdoorn (Heerlen)

Moeraseik

Plataan

Amerikaanse eik


Colchische esdoorn

Kers

dinsdag 25 oktober 2011

Grote bladeren onderaan de boom zijn soms te grooot

In bomenboeken is altijd een belangrijk kenmerk hoe groot de bladeren zijn. Maar daar schuilt een addertje onder het gras.

Soms is een boom heel hoog en kun je niet bij de bladeren. Dan kun je een blad pakken dat onderaan de boom zit, aan takken die ontspringen dicht bij de grond.
Hoe het kan weet ik niet, maar bomen kunnen daar veel grotere bladeren maken dan die ze normaal hebben.

Neem deze linde bladeren uit Mook. Het is denk ik een Zomer Linde, maar dat ter zijde (nootjes niet samen te drukken, echter helemaal geen haartjes onder het blad bij nerfoksels).

Anyway, de bladeren zijn hartvormig en 10x9 cm.






Geen haartjes bij nerfoksels









Maar kijk eens naar de grootte hier onder? 30 cm of meer. Zelfde boom! Maar dan van een opschietende tak uit de boomvoet.

Hetzelfde kan ook gelden bij boompjes van 2-5 jaar oud, die kunnen ook hele grote bladeren hebben. Bijvoorbeeld de Ruwe berk heeft dat nogal eens.

Het is maar dat je het weet!
Reuze blad


Veel nootjes per tros.

zaterdag 22 oktober 2011

Herfst bladval week 41 Nijmegen: herfst zet door

Amerikaanse eik. Deze is vreemd genoeg geel met groen
Ik volg dit jaar (2011) structureel welke boomsoorten wanneer hun blad verkleuren danwel laten vallen.
In week 39 (begin oktober) was er nog niet zoveel aan de hand. Vooral Plataan, Tamme kastanje en Amerikaanse eik lieten verkleuring en bladval zien (en een beetje Berk). Maar de meeste boomsoorten lieten (bijna) niks zien.

Dat is nu veranderd. In het onderstaande overzicht zie je dat:
  1. Es en Esdoorn zijn nu bezig met enige bladval
  2. Amerikaanse eik laat gestaag blad vallen, maar is ook met name veel meer verkleurd
  3. Linden zijn gaan verkleuren
  4. Haagbeuk heb ik toegevoegd: die verkleurt nu gelig
  5. Populier heb ik toegevoegd (Canada). Die is erg variabel: er zijn kale bomen maar ook nog groene.
  6. Ik heb Es, Tamme kastanje en Populier opgesplitst omdat daar veel variatie is. Sommige bomen zijn al heel ver, andere zijn nog als in de zomer.
Ver valt nu op dat er veel blad op de grond ligt, omdat veel majeure boomsoorten tegelijk nu blad laten vallen.  Toch zijn er ook plekken waar weinig te zien is: waar Beuk en Eik staat bijvoorbeeld, en ook bij Linden is er niet heel veel te zien.
Legenda

Bladvalreport week 39-41 Nijmegen


Onderstaand een aantal plaatjes die voor zich spreken
Linde verkleurt nu

Straat met Amerikaanse eik. Prachtig beeld

Straat met Zilverlinde. Groen!

Amerikaanse eik: bruin, geel en rood

Moeraseik: vlammend rood

dinsdag 18 oktober 2011

Omvorming Hatertse en Overasselte vennen: nieuwe hei komt!

Hatertse en Overasseltse vennen in herfstmist 2011
Sinds 2008 volg ik intensief het besluitvormingsproces rond de omvorming van de  Hatertse en Overasseltse vennen bij Nijmegen. Hier een serie natuurfoto's bij dramatische licht omstandigheden: ochtend nevel met zon.
Zoals links te zien een prachtig gebied met hoogwaardige natuur: veel zeldzame soorten.
Dat komt omdat de enige watertoevoer van de regen komt: onder de vennen zit een leemlaag die ervoor zorgt dat er geen grondwater het systeem in komt.
Omdat er geen ander water het gebied inkomt, en er een arme zandgrond van rivierduinen is ontstaat er een arme situatie: weinig voedingsstoffen. En bij weinig voedingsstoffen krijg je veel soorten met aanpassingen daaraan. Zo staat er veel zonnedauw (die heeft een alternatieve voedingsbron) en soorten die kwelwater nodig hebben (beenbreek).

De vennen stonden en staan onder druk: vennen groeien dicht, veel bladval in het water en te weinig zon op de ven randen, verdroging etc. Er was ook met name een enorme achterstand in beheer ontstaan: en dat is er nog voor een deel . Daarom is dit gebied op een landelijke anti-verdrogings lijst gekomen. Onder andere hierdoor heeft de provincie plannen opgesteld hier bomen te gaan kappen: initieel 80 hectaren.

En toen werden wij boos natuurlijk: dit is ONS bos: wij lopen hier en komen hier! Wij zijn bewoners uit Nijmegen, maar ook uit en rond het gebied zelf.
Toch zijn we drie jaar later wel overtuigd geraakt en is er een aangepast plan gekomen waarin 37 Ha bos gekapt gaat worden. De argumenten van Staatsbosbeheer en de provincie blijken namelijk steekhoudend: er zijn veel echt bijzondere soorten in de vennen te vinden. En gericht en bijna chirurgisch bomen kappen helpt bij het versterken van deze soorten:
  • Bomen moeten weg bij de venranden. Dit resulteert al binnen een jaar in opbloeien van hele randen van zonnedauw (dat hebben we uit eerste hand gezien). Soorten op de venranden hebben directe zon nodig.
  • Vennen en de open gebieden eromheen worden met elkaar verbonden door open corridors, zonder bomen: zo kunnen sub-populaties van amfibieĆ«n en reptielen (levendbarende hagedis) zich beter mengen. Grotere populaties hebben meer kans om te blijven bestaan
  • Bomen drinken veel water en ze kappen helpt zo verdroging te voorkomen. HO stop! Dat klopt dus niet: dit is wel bomengids.nl en dit gaat over bomen. Dus dat heb ik nagezocht. In het kort heeft men het waterverbruik van bomen behoorlijk overschat. Daarnaast heeft men het waterverbruik van heide (want waar je bomen kapt komt er veel heide voor terug) veel te laag ingeschat. Deze claims zijn onderbouwd in het rapport Twijfels-hydrologische-conclusies-omvorming-Overasselte-vennen en dit rapport is geaccepteerd door de klankbordgroep die het proces begeleiden en de beslissers adviseren.
In deze analyse heb ik heel veel bijgeleerd over waterverbruik door bomen. Ik kom daar later wel op terug in een andere blog. Je kunt de discussie vanaf 2008 terugzoeken in deze bibliotheek van rapporten, brieven en publicaties over de Hatertse en Overasselte vennen  in de media.


Ja, dat is nieuwe hei!
Nu je bij bent gepraat: drie jaar geleden zijn er al een aantal vlakten kaalgekapt en wij volgen kritisch of daar dan wel hei terugkomt.  Hier de dramatische beelden (dramatisch mooi)! Niet dat we nu perse (droge struik)hei willen, maar we willen in ieder geval geen grasvelden terug of braamvelden.
Staatsbosbeheer voert met schapen begrazing uit en beweert dat er zeker hei gaat komen. Eerst zien dan geloven!

Jonge heide: gloednieuw!
Nu kijk maar hier links! Er komt inderdaad nieuwe hei. Niet overal gaat dit even goed, maar wanneer de begrazing aanhoudt lijkt het dus wel te werken.
Gelukkig voor mij staan er ook heel veel mooie berken. Zoveel dat ik voor die mooie nieuwe heide hoop dat Staatsbosbeheer er toch een paar duizend gaat weghalen.

Naast het proces waarin we kijken hoeveel bos er weg gaat, hoeveel bos daar elders weer voor terug komt, en hoe dat gefaseerd moet worden zijn we ook bezig geweest met de enorme geluidsoverlast. Naast de vennen loopt namelijk de A73 en de toename van het verkeer is groot. Ook dat hebben we nagezocht en in een brief aan Gelderland over toenemende geluidsoverlast  beschreven. Bomenkap leidt tot geluidstoename wanneer die bomen tussen een natuurgebied en een weg in staan. Een rand van 200 meter diept met bomen kan tot 10 decibel aan geluid absorberen. En ja ook dat hebben we in een acoustisch rapport.
In het kort hebben de wethouders  van Heumen en Nijmegen (Beerten) contact opgenomen met Rijkswaterstaat en de standsregio: wij willen de A73 hier namelijk naar 100km/h PLUS dat de beloofde ZOAB voor 2013 er ook echt komt. Wordt vervolgd..

Mocht je meer willen weten over dit gebied en alles er omheen: dat kan! Neem vooral contact op.
Spin houdt wel van Berk

zaterdag 15 oktober 2011

De Hoornaar, de berk en de vlinder

Hoornaar (Vespula Crabro) in Hatertse vennen op een Berk
Ik ben verzot op Hoornaren (Hoornaars klinkt wat raar?). Hij is nog mooier dan een gewone wesp, niet lastig en indrukwekkend om te zien. Hij leeft helemaal in en rondom bomen: vaak is zijn nest in een holle boom.
Never mind al de onzin verhalen die je hoort: met 5 steken zou hij een paard om het leven brengen, de steek zou heel gevaarlijk zijn en wat niet meer. De steek van een hoornaar is niet gevaarlijk, tenzij je allergisch bent. Maar een hoornaar steekt niet, tenzij je zijn nest bedreigt of ik neem aan als je op hem gaat zitten.

Ik zie Hoornaars in mijn tuin als er in de wespenvallen vliegen zijn verdronken. Op de lucht van rottende vlieg komt dan blijkbaar een Hoornaar af.

Anyway, deze week zag ik een eenzame Hoornaar in de Hatertse vennen op een Berk. Hoornaars staan erom bekent dat ze Berken als voedselbron gebruiken. Ze knagen er gaten in en houden die open. Het Berkensap is voedsel voor ze.

Berkenbast onder andere door Hoornaars open gehouden
Ik bekijk deze specifieke Berk langs het Langeven al drie jaar. De Hoornaars weten hem elk jaar weer te vinden. De Berk ziet er niet heel gezond uit, maar hoe zou jij erbij staan als je op het ontbijt van een familie insecten staat elke dag?

Vlinder houdt ook van Berkensap
Vorig jaar zag ik nog een leuke bezoeker op deze Berk aan het eind van het jaar: een vlinder.

Als je het niet wist zou je toch denken: goh daar staat een berk. Boeien -> not!

Lochem overweegt bosbouw met laanbomen, sort of

Wethouder Thijs de la Court stelt op 15 oktober dat hij duurzaam onderhoud van (laan)bomen wil.

Het probleem is (maar lees het zelf aub):
  • Er zijn heel veel laanbomen geplant lang geleden die nu op hun eind zijn
  • Hij heeft geen budget
  • Hij stelt zich voor dat hij met die bomen geld kan verdienen en zo het beleid zichzelf kan laten terugverdienen
Wat moeten we daar nu van denken?

Tegen: ga je dat ook met bejaarden doen? Ga die zakjes laten plakken? Of accepteer je dat bejaardenhuizen en bomen een deel van de publieke taak zijn?
  • Laanbomen horen net als de stoep bij hetgeen de wegbeheerder moet onderhouden. Als die beheerder geen geld heeft doet hij iets niet goed. Moet hij niet de verantwoordelijkheid wegschuiven

Voor: Waarom niet creatief nadenken of het niet veel beter kan dan nu?  Het is waarschijnlijk waar dat er vorige eeuw heel veel weg is bijgekomen door met name de auto (wie weet dat?). Zou je niet:
  • Laanbomen zo kunnen laten groeien dat je het hout als opbrengst ziet en maximale waarde geeft. Daar dan je beleid op afstellen.
  • Heggen planten ipv bomen? En die dan snoeien (heel de UK staat er mee vol.)
  • Plant steeds om de 50 meter een boom die oud mag worden en de rest als om de 30 jaar te oogsten hout.
  • Andere slimmere plannen?

Een leuke discussie op gemeente niveau. Wellicht is deze discussie te verbinden aan de discussie over bomen in de stad. De krimpende budgetten hebben bijvoorbeeld ook Nijmegen ertoe gebracht bomen "duurzaam"te beheren:
Dat is een eufemisme om te bezuinigen zo heb ik begrepen: minder bomen planten en die zo planten dat ze niet veel geld gaan kosten doordat ze wegkwijnen of stoepen opdrukken. Dat laatste is overigens niks mis mee natuurlijk.

Maar de C02 problematiek roept juist om meer bomen in de stad:
  • Bomen houden bebouwing koel in de zomer. Zeker grote bomen (meer dan de kleine laan-ornament boompjes die je in woonstraten veel ziet). Veel kosten efficienter dan groene daken (maar groene daken worden dan weer uit het private budget betaald)
  • Bomen nemen veel luchtvervuiling op.
  • Bomen en struiken nemen zicht weg op lelijke dingen en werken relaxend op mensen
  • Bomen vangen veel water op en ontlasten zo het riool

Dus eigenlijk zou wethouder de la Court de laanbomen in de stad in ieder geval onder de noemer positief beleid stadsklimaat moeten laten vallen. Ze leveren al veel op, maar je waardeert het onvoldoende. Dat beleid kun je dan uitbreiden met het stimuleren van grote bomen in de stad: in tuinen, parken en binnenplaatsen.


En dan loopt hier weer de discussie doorheen over het afschaffen van de kapvergunning. Dat scheelt veel geschuif met papier kan ik me voorstellen.
Maar als dat beleid verkeerd uitpakt en er veel grotere bomen weggaan in de bebouwing, wie betaald dan de uitbreiding van het rioolstelsel?

Bomenspotten Nu te zien: Es met mooi rode kruin is smalbladige Es

Rode kleur bij Smalbladige es vroeg in de herfst
Op dit moment is de Smalbladige es (Fraxinus angustifolia) te herkennen aan zijn prachtige rode blad in de top van zijn kruin.

Op de een of andere manier is dit een echt sierlijke boom, met zijn fijne blaadjes.
Het is een echte stadsboom trouwens. 

smalle blaadjes

Haartjes op de nerf achterkant blad







Die blaadjes zijn wat smaller dan die van de Gewone Es. Op de achterkant ervan waar de nerf in het blad overgaat staan kleine haartjes.


Een bosje bladeren laat ook mooi zien hoe mooi deze kleur rood is!
mooie rode tint
Ben benieuwd of je nu bij jezelf in de buurt opeens ook deze boom gaat zien! Laat het me weten!